Méo mặt tìm giáo viên

Hiệu trưởng Đông phải phân công giáo viên theo kiểu "bánh mỳ kẹp": thầy Toán dạy cả Tin, chủ nhiệm kiêm hướng nghiệp vì không tuyển được người.

Là hiệu trưởng một trường THCS ở ngoại thành Hà Nội, nhiều năm nay cô Đông (đã đổi tên) luôn đau đầu với câu chuyện thiếu giáo viên. Năm học 2021-2022 khi chương trình phổ thông 2018 bắt đầu áp dụng với lớp 6, tình trạng "chắp vá giáo viên" thêm trầm trọng vì có thêm các môn học, hoạt động mới.

"Giáo viên Toán phải đi dạy Tin. Cô dạy Văn kiêm nhiệm Nội dung giáo dục địa phương. Thầy cô chủ nhiệm đi dạy Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp", cô Đông thở dài. "Đúng kiểu bánh mì kẹp thịt mà cứ mãi thế này thì làm sao nâng cao được chất lượng như yêu cầu", cô nói.

Điều lệ trường THCS, THPT quy định giáo viên phải có bằng cử nhân thuộc ngành đào tạo giáo viên hoặc bằng tốt nghiệp đại học sư phạm. Nếu không, giáo viên cần có bằng cử nhân chuyên ngành phù hợp với môn dạy, đồng thời có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm. Hiện tại, trường đại học có ngành đào tạo giáo viên đều chia thành các chuyên ngành tuyển sinh cụ thể, như Sư phạm Toán/Lý/Hóa chứ không đào tạo cùng lúc nhiều môn thuộc khối tự nhiên hay xã hội. Khi chương trình giáo dục phổ thông 2018 được thông qua, các trường mới bắt đầu mở các ngành mới như Sư phạm khoa học tự nhiên, Sư phạm Lịch sử - Địa lý để dạy tích hợp.

Theo số liệu của Tổng cục Tống kê, trong 10 năm 2012-2022, tổng số học sinh cả nước tăng 4 triệu, từ 17,8 lên 21,8 triệu, tương đương 22,51%.

Trong khi đó, số giáo viên tăng 8,7%. Nếu tính riêng bậc phổ thông, học sinh tăng hơn 21% còn giáo viên giảm 4,05% (từ 847.500 xuống 813.200).

Ở từng cấp học, xu hướng giảm cũng thấy rõ khi quá nửa giai đoạn 2012-2022, số giáo viên tăng trưởng âm. Trừ bậc mầm non có hai năm giảm giáo viên (2016 và 2020), bậc tiểu học có 4, THCS và THPT đều 6 năm, dù học sinh tăng đều. Đặc biệt năm học 2017-2018, giáo viên THPT giảm tới gần 11% (từ 150.300 xuống 134.000) còn học sinh THPT tăng 2,04%.

Nhìn vào số lượng học sinh và giáo viên phổ thông, xu hướng tăng - giảm trái ngược khiến tỷ lệ học sinh trên một giáo viên liên tục tăng.

THCS: 19.08

Ở bậc tiểu học, vào năm 2012, một giáo viên phụ trách 18,89 học sinh. Mười năm sau, con số này tăng lên 24,08. Tương tự tại bậc THCS và THPT, số học sinh trên một giáo viên lần lượt tăng từ 15,45 lên 20,78 và 17,72 lên 19,13.

Tại Thông tư 28 năm 2020 về Điều lệ trường tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định mỗi lớp học không quá 35 học sinh do một giáo viên chủ nhiệm phụ trách. Do đặc thù dạy theo từng môn và tiết học, Bộ không đặt định mức số học sinh trên một giáo viên với THCS và THPT, nhưng một lớp cũng không quá 45 học sinh.

Dù tỷ lệ học sinh trên giáo viên (theo lý thuyết) chưa vượt khung của Bộ, việc một giáo viên phải phụ trách số học sinh ngày càng nhiều đặt ra vấn đề về việc đảm bảo chất lượng giáo dục, nhất là tại các đô thị lớn khi học sinh đông và tăng nhanh, nhiều lớp lên tới 50-60 học sinh.

Tại Hội nghị Tổng kết năm học 2021-2022 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức giữa tháng 8, hàng loạt địa phương "kêu" thiếu giáo viên.

Ông Bùi Đình Long, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, cho biết năm vừa qua tỉnh tuyển bổ sung được khoảng 2.800 giáo viên. Tuy nhiên, với nhu cầu khoảng 8.000, năm học 2022-2023 Nghệ An vẫn thiếu khoảng 6.000 giáo viên.

Đây cũng là tình trạng của Bình Dương. Năm học tới, tỉnh này còn thiếu hơn 3.000 giáo viên. Hà Nội và TP HCM, hai siêu đô thị của Việt Nam, cũng lần lượt thiếu hơn 7.000 và 5.000 cho năm học mới, Thanh Hóa gần 9.000, Hải Phòng và Bắc Ninh mỗi địa phương hơn 2.000, Thái Nguyên gần 4.500, Gia Lai 3.400.

-->